🔥What destroyed the civilisation of Easter Island? - Đề luyện tập IELTS READING (IELTS Reading Practice Actual Test)- Làm bài online format computer-based, kèm đáp án, dịch & giải thích từ vựng - cấu trúc ngữ pháp khó

What destroyed the civilisation of Easter Island?

A. Easter Island, or Rapu Nui as it is known locally, is home to several hundred ancient human statues - the moai. After this remote Pacific island was settled by the Polynesians, it remained isolated for centuries. All the energy and resources that went into the moai - some of which are ten metres tall and weigh over 7,000 kilos - came from the island itself. Yet when Dutch explorers landed in 1722, they met a Stone Age culture. The moai were carved with stone tools, then transported for many kilometres, without the use of animals or wheels, to massive stone platforms. The identity of the moai builders was in doubt until well into the twentieth century. Thor Heyerdahl, the Norwegian ethnographer and adventurer, thought the statues had been created by pre-Inca peoples from Peru. Bestselling Swiss author Erich von Daniken believed they were built by stranded extraterrestrials. Modern science - linguistic, archaeological and genetic evidence - has definitively proved the moai builders were Polynesians, but not how they moved their creations. Local folklore maintains that the statues walked, while researchers have tended to assume the ancestors dragged the statues somehow, using ropes and logs.

B. When the Europeans arrived, Rapa Nui was grassland, with only a few scrawny trees. In the 1970s and 1980s, though, researchers found pollen preserved in lake sediments, which proved the island had been covered in lush palm forests for thousands of years. Only after the Polynesians arrived did those forests disappear. US scientist Jared Diamond believes that the Rapanui people - descendants of Polynesian settlers - wrecked their own environment. They had unfortunately settled on an extremely fragile island - dry, cool, and too remote to be properly fertilised by windblown volcanic ash. When the islanders cleared the forests for firewood and farming, the forests didn’t grow back. As trees became scarce and they could no longer construct wooden canoes for fishing, they ate birds. Soil erosion decreased their crop yields. Before Europeans arrived, the Rapanui had descended into civil war and cannibalism, he maintains. The collapse of their isolated civilisation, Diamond writes, is a ’worst-case scenario for what may lie ahead of us in our own future’.

C. The moai, he thinks, accelerated the self-destruction. Diamond interprets them as power displays by rival chieftains who, trapped on a remote little island, lacked other ways of asserting their dominance. They competed by building ever bigger figures. Diamond thinks they laid the moai on wooden sledges, hauled over log rails, but that required both a lot of wood and a lot of people. To feed the people, even more land had to be cleared. When the wood was gone and civil war began, the islanders began toppling the moai. By the nineteenth century none were standing.

D. Archaeologists Terry Hunt of the University of Hawaii and Carl Lipo of California State University agree that Easter Island lost its lush forests and that it was an ‘ecological catastrophe' - but they believe the islanders themselves weren’t to blame. And the moai certainly weren’t. Archaeological excavations indicate that the Rapanui went to heroic efforts to protect the resources of their wind-lashed, infertile fields. They built thousands of circular stone windbreaks and gardened inside them, and used broken volcanic rocks to keep the soil moist. In short, Hunt and Lipo argue, the prehistoric Rapanui were pioneers of sustainable farming.

E. Hunt and Lipo contend that moai-building was an activity that helped keep the peace between islanders. They also believe that moving the moai required few people and no wood, because they were walked upright. On that issue, Hunt and Lipo say, archaeological evidence backs up Rapanui folklore. Recent experiments indicate that as few as 18 people could, with three strong ropes and a bit of practice, easily manoeuvre a 1,000 kg moai replica a few hundred metres. The figures’ fat bellies tilted them forward, and a D-shaped base allowed handlers to roll and rock them side to side.

F. Moreover, Hunt and Lipo are convinced that the settlers were not wholly responsible for the loss of the island’s trees. Archaeological finds of nuts from the extinct Easter Island palm show tiny grooves, made by the teeth of Polynesian rats. The rats arrived along with the settlers, and in just a few years, Hunt and Lipo calculate, they would have overrun the island. They would have prevented the reseeding of the slow-growing palm trees and thereby doomed Rapa Nui’s forest, even without the settlers’ campaign of deforestation. No doubt the rats ate birds’ eggs too. Hunt and Lipo also see no evidence that Rapanui civilisation collapsed when the palm forest did. They think its population grew rapidly and then remained more or less stable until the arrival of the Europeans, who introduced deadly diseases to which islanders had no immunity. Then in the nineteenth century slave traders decimated the population, which shrivelled to 111 people by 1877.

G. Hunt and Lipo’s vision, therefore, is one of an island populated by peaceful and ingenious moai builders and careful stewards of the land, rather than by reckless destroyers ruining their own environment and society. ‘Rather than a case of abject failure, Rapu Nui is an unlikely story of success’, they claim. Whichever is the case, there are surely some valuable lessons which the world at large can learn from the story of Rapa Nui.

Questions 14-20
Reading Passage 2 has seven paragraphs, A-G. Choose the correct heading for each paragraph from the list of headings below. Write the correct number, i-ix, in boxes 14-20 on your answer sheet.

List of Headings
i. Evidence of innovative environment management practices
ii. An undisputed answer to a question about the moai
iii. The future of the moai statues
iv. A theory which supports a local belief
v. The future of Easter Island
vi. Two opposing views about the Rapanui people
vii. Destruction outside the inhabitants’ control
viii. How the statues made a situation worse
ix. Diminishing food resources

14. Paragraph A.............
15. Paragraph B.............
16. Paragraph C.............
17. Paragraph D.............
18. Paragraph E.............
19. Paragraph F.............
20. Paragraph G.............

Questions 21-24
Complete the summary below. Choose ONE WORD ONLY from the passage for each answer. Write your answers in boxes 21-24 on your answer sheet.

Jared Diamond’s View

Diamond believes that the Polynesian settlers on Rapa Nui destroyed its forests, cutting down its trees for fuel and clearing land for 21 .................... Twentieth-century discoveries of pollen prove that Rapu Nui had once been covered in palm forests, which had turned into grassland by the time the Europeans arrived on the island. When the islanders were no longer able to build the 22 .................... they needed to go fishing, they began using the island’s 23 .................... as a food source, according to Diamond. Diamond also claims that the moai were built to show the power of the island’s chieftains, and that the methods of transporting the statues needed not only a great number of people, but also a great deal of 24 .................... .

Questions 25 and 26

Choose TWO letters, A-E. Write the correct letters in boxes 25 and 26 on your answer sheet.

On what points do Hunt and Lipo disagree with Diamond?

A. the period when the moai were created
B. how the moai were transported
C. the impact of the moai on Rapanui society
D. how the moai were carved
E. the origins of the people who made the moai

A. Đảo Phục Sinh, hay Rapa Nui như người dân địa phương gọi, là nơi có hàng trăm bức tượng cổ đại của con người - các moai. Sau khi hòn đảo biệt lập này ở Thái Bình Dương được người Polynesia định cư, nó đã duy trì sự cô lập (remained isolated, secluded, cut off, remote) trong nhiều thế kỷ. Tất cả năng lượng và tài nguyên dùng để xây dựng các bức tượng moai – một số cao tới mười mét và nặng hơn 7.000kg – đều đến từ chính hòn đảo. Thế nhưng khi các nhà thám hiểm Hà Lan cập bến vào năm 1722, họ đã gặp một nền văn hóa thời kỳ đồ đá (Stone Age). Các moai được chạm khắc (carved, engraved, sculpted, incised) bằng công cụ đá, sau đó được vận chuyển qua nhiều cây số, không sử dụng (without the use of, devoid of, lacking, minus) động vật hay bánh xe, đến các bệ đá khổng lồ. Danh tính của những người xây dựng moai vẫn còn là điều gây tranh cãi (in doubt, uncertain, unclear, disputed) cho đến tận thế kỷ 20. Thor Heyerdahl, nhà dân tộc học và nhà thám hiểm người Na Uy, tin rằng các bức tượng được tạo ra bởi những người tiền Inca từ Peru. Tác giả nổi tiếng người Thụy Sĩ, Erich von Daniken, thì tin rằng chúng được xây dựng bởi những người ngoài hành tinh bị mắc kẹt trên Trái Đất. Tuy nhiên, khoa học hiện đại (modern science, contemporary science, current research, up-to-date knowledge) – bao gồm bằng chứng ngôn ngữ, khảo cổ và di truyền – đã chứng minh một cách dứt khoát (definitively proved, conclusively demonstrated, firmly established, decisively confirmed) rằng những người xây dựng moai là người Polynesia, nhưng vẫn chưa biết chính xác họ đã di chuyển (moved, transported, shifted, relocated) các bức tượng như thế nào. Truyền thuyết địa phương cho rằng các bức tượng “biết đi”, trong khi các nhà nghiên cứu giả định rằng tổ tiên của họ đã kéo lê chúng bằng dây thừng và gỗ tròn.

B. Khi người châu Âu đến, Rapa Nui là một vùng đồng cỏ, chỉ có vài cây èo uột (scrawny, spindly, thin, meagre). Tuy nhiên, vào những năm 1970 và 1980, các nhà nghiên cứu đã phát hiện phấn hoa hóa thạch (pollen preserved, fossilized pollen, ancient spores, pollen remains) trong các lớp trầm tích hồ, cho thấy hòn đảo từng được bao phủ bởi những cánh rừng cọ tươi tốt trong hàng ngàn năm. Chỉ sau khi người Polynesia tới, những khu rừng này mới biến mất (disappear, vanish, fade, die out). Nhà khoa học người Mỹ Jared Diamond tin rằng người Rapanui – hậu duệ của những người định cư Polynesia – đã phá hủy chính môi trường của họ (wrecked their own environment, ruined their surroundings, destroyed their habitat, collapsed their ecosystem). Thật không may, họ đã định cư trên một hòn đảo cực kỳ mong manh (fragile, delicate, vulnerable, brittle) – khô, mát, và quá xa để nhận được lượng phân bón tự nhiên từ tro núi lửa theo gió. Khi người dân chặt rừng để lấy củi và làm nông nghiệp, rừng không thể mọc lại. Khi cây cối trở nên khan hiếm và họ không thể đóng thuyền gỗ để đánh cá, họ bắt đầu ăn thịt chim. Xói mòn đất (soil erosion, land degradation, topsoil loss, ground wear) làm giảm sản lượng cây trồng. Trước khi người châu Âu đến, theo ông, người Rapanui đã rơi vào nội chiến và ăn thịt lẫn nhau. Sự sụp đổ của nền văn minh cô lập này, ông viết, là một “kịch bản tồi tệ nhất (worst-case scenario, catastrophic case, grim possibility, dire prediction) cho tương lai của chính chúng ta”.

C. Ông cho rằng các moai đã thúc đẩy quá trình tự hủy diệt (accelerated the self-destruction, hastened the downfall, sped up the collapse, intensified the ruin). Diamond xem chúng là màn trình diễn quyền lực (power displays, demonstrations of dominance, shows of strength, political statements) của các tù trưởng đối địch – những người bị mắc kẹt trên một hòn đảo nhỏ biệt lập, không có cách nào khác để khẳng định quyền lực. Họ cạnh tranh với nhau bằng cách xây tượng ngày càng to. Diamond nghĩ rằng họ đặt moai trên các xe trượt bằng gỗ, kéo đi trên các thanh gỗ, điều này đòi hỏi cả nhiều gỗ lẫn nhiều người (a lot of wood and a lot of people, significant resources, extensive manpower, large workforce). Để nuôi sống số người đó, cần phải phá rừng (clear more land, deforest, remove vegetation, cut trees). Khi gỗ cạn kiệt và nội chiến bắt đầu, người dân đã xô ngã các moai (toppling the moai, knocking over the statues, destroying the figures, pulling down the monuments). Đến thế kỷ 19, không còn bức tượng nào đứng thẳng.

D. Các nhà khảo cổ học Terry Hunt (Đại học Hawaii) và Carl Lipo (Đại học bang California) đồng ý rằng đảo Phục Sinh đã mất đi những cánh rừng xanh tươi và đó là một “thảm họa sinh thái” (ecological catastrophe, environmental disaster, natural crisis, biosphere collapse) – nhưng họ tin rằng người dân không phải là nguyên nhân chính (weren’t to blame, not responsible, not at fault, not the culprits). Và các moai chắc chắn không phải nguyên nhân. Các cuộc khai quật khảo cổ cho thấy người Rapanui đã nỗ lực phi thường (heroic efforts, tremendous attempts, valiant actions, remarkable perseverance) để bảo vệ tài nguyên từ những cánh đồng gió thổi mạnh và đất đai cằn cỗi của họ. Họ xây hàng nghìn vòng đá chắn gió (circular stone windbreaks, rock barriers, stone shields, wind walls), canh tác bên trong và sử dụng đá núi lửa vỡ để giữ ẩm cho đất. Tóm lại, Hunt và Lipo lập luận rằng người Rapanui thời tiền sử là những người tiên phong trong nông nghiệp bền vững (sustainable farming, eco-friendly agriculture, regenerative cultivation, long-term land use).

E. Hunt và Lipo cho rằng việc xây dựng moai là một hoạt động giúp duy trì hòa bình (keep the peace, maintain harmony, avoid conflict, foster unity) giữa các nhóm người trên đảo. Họ cũng tin rằng việc di chuyển các moai không cần nhiều người hay gỗ, vì chúng được “đi bộ thẳng đứng” (walked upright, moved standing, walked vertically, rocked forward). Về điểm này, Hunt và Lipo cho rằng bằng chứng khảo cổ học ủng hộ truyền thuyết dân gian Rapanui (Rapanui folklore, local legends, ancestral tales, traditional stories). Các thí nghiệm gần đây cho thấy chỉ cần 18 người, với ba sợi dây chắc chắn và một chút luyện tập, có thể di chuyển dễ dàng (easily manoeuvre, handle effortlessly, control smoothly, guide with ease) một bản sao moai nặng 1.000 kg trong vài trăm mét. Bụng to (fat bellies, round stomachs, protruding middles, heavy torsos) của tượng khiến chúng nghiêng về phía trước, và phần đế hình chữ D giúp người điều khiển có thể lăn và lắc tượng từ bên này sang bên kia.

F. Hơn nữa, Hunt và Lipo tin rằng những người định cư không hoàn toàn chịu trách nhiệm về việc đảo mất cây. Các phát hiện khảo cổ cho thấy hạt của cây cọ cổ đã tuyệt chủng trên đảo Phục Sinh có các rãnh nhỏ (tiny grooves, small cuts, narrow ridges, fine indentations) do răng của chuột Polynesia (Polynesian rats, island rodents, invasive rats, Pacific rats) gây ra. Chuột đến cùng với người định cư, và chỉ sau vài năm, theo tính toán của Hunt và Lipo, chúng đã tràn ngập đảo (overrun the island, infest, dominate, swarm over). Chúng đã ngăn chặn việc tái sinh rừng cọ (prevented the reseeding, blocked regrowth, halted propagation, stopped renewal) – vốn phát triển rất chậm – và qua đó, đưa rừng Rapa Nui đến diệt vong (doomed Rapa Nui’s forest, sealed the forest’s fate, destroyed the forest, led to deforestation), ngay cả khi không có việc chặt phá cây do con người. Không nghi ngờ gì, chuột cũng ăn trứng chim. Hunt và Lipo cũng không thấy bằng chứng nào cho thấy nền văn minh Rapanui sụp đổ khi rừng cọ biến mất. Họ cho rằng dân số đã tăng nhanh và sau đó duy trì ổn định (remained stable, held steady, stayed constant, showed consistency) cho đến khi người châu Âu đến, mang theo các căn bệnh chết người (deadly diseases, lethal infections, fatal illnesses, harmful viruses) mà người dân không có kháng thể (no immunity, no resistance, no protection, no defense). Sau đó, vào thế kỷ 19, các thương nhân buôn nô lệ (slave traders, human traffickers, slave merchants, captors) đã tàn sát dân số (decimated the population, massacred, reduced drastically, devastated) khiến số người sống sót chỉ còn 111 vào năm 1877.

G. Do đó, Hunt và Lipo đưa ra một viễn cảnh về một hòn đảo có những người xây moai hòa bình và thông minh (peaceful and ingenious, nonviolent and inventive, cooperative and resourceful, calm and creative) và là những người bảo vệ môi trường (stewards of the land, guardians of nature, caretakers of the earth, land preservers), thay vì là những kẻ phá hoại thiếu suy nghĩ (reckless destroyers, careless ruiners, thoughtless degraders, irresponsible vandals) làm hủy hoại môi trường và xã hội của chính họ. “Thay vì là một câu chuyện thất bại thảm hại (case of abject failure, example of utter collapse, story of complete ruin, instance of hopeless defeat), Rapu Nui là một câu chuyện thành công đầy bất ngờ”, họ khẳng định. Dù theo cách nào, chắc chắn thế giới có thể rút ra những bài học quý giá (valuable lessons, important insights, meaningful takeaways, critical teachings) từ câu chuyện của Rapa Nui.

14. ii
15. ix
16. viii
17. i
18. iv
19. vii
20. vi
21. farming
22. canoes
23. birds
24. wood
25-26. B, C